کد مطلب:369358 پنج شنبه 21 بهمن 1395 آمار بازدید:424
»»» فهرست کتاب
هنگامی که ستمی به آن حضرت می‌رسید، یا از ستمکاران چیزی می‌دید که خوش نداشت
عنوان دعا چنین است:
و کان من دعائه علیه‌السلام اذا اعتدی علیه او رءا من الظالمین ما لا یحب، از دعاهای امام (ع) است، هنگامی که ستمی به آن حضرت می‌رسید، یا از ستمکاران چیزی می‌دید که خوش نداشت.
محتوای دعا
«ظلم» امری زشت و ناپسند است و خداوند ظالمین را دوست ندارد. لذا امام (ع) موضعگیری و شیوه‌ی برخورد و اعتقاد یک مسلمان را نسبت به ظلم در قالب دعا به او آموزش می‌دهد. در بخش اول دعا، به خداشناسی پرداخته و به این موضوع اشاره می‌کنند که خدا همواره یار مظلومین و دشمن ظالمین است. ایشان ابتدا می‌فرماید:
یا من لا یخفی علیه انباء المتظلمین، ای آنکه خبرهای شکوه کنندگان از ستم، بر او پنهان نیست.
و یا من قربت نصرته من المظلومین، و یا من بعد عونه عن الظالمین، و ای آنکه یاری او به ستمدیدگان نزدیک است (به زودی آنها را یاری خواهد نمود)، و ای آنکه کمک او از ستمگران دور است (ایشان را یاری نمی‌کند).
این مطالب را امام (ع) در شرایطی بیان می‌فرمایند که دشمنان اسلام، همواره اینگونه تبلیغ می‌کردند که این اراده‌ی خداوند است که
[صفحه 81]
حکام ظالم و ستمگری چون معاویه و یزید بر امورات مسلمین حاکم شوند، و آن همه ظلم و فساد و جنایت را روا دارند! امام (ع) در آن شرایط خفقان و استبداد در قالب دعا، به پیروان خود و دیگران آموزش می‌دهد که خداوند نه تنها ظلم نمی‌کند که دشمن ظالمین و یار مظلومین است، و همواره در جبهه‌ی ستمدیدگان علیه ستمگران قرار دارد.
سپس در فراز دیگر دعا، امام (ع) دفع ظالمین را از خداوند درخواست می‌کند و به ما می‌آموزد که چگونه دفع ظالم و ستمگر را از خداوند طلب کنیم.
چنانکه پیش از این نیز توضیح داده شد، دعا در فرهنگ اسلام از جایگاه خاصی برخوردار است و در روایات با تعبیرات عمیق و زیبایی توصیف شده است. گاهی به سلاح مومن و زمانی به سپر مومن تشبیه گردیده است. در نتیجه امام (ع) به ما شیوه‌ی استفاده از این سلاح برنده و کارساز و نیز سپر نگهدارنده و محافظت کننده در مقابل دشمنان را آموزش می‌دهد. و در فراز دیگری از دعا در این باره و در جهت دفع ستمگر در پیشگاه خداوند می‌فرماید:
و خذ ظالمی و عدوی عن ظلمی بقوتک، و افلل حده عنی بقدرتک، و اجعل له شغلا فیما یلیه، و عجزا عما یناویه، و ستم کننده و دشمن مرا به قدرت خود از ستم بر من بازدار و با توانائی خود برندگی او را (دشمن) از من بشکن، و برای او کاری که درخور اوست قرار ده (تا به آن مشغول شده از من چشم بپوشد) و او را در برابر کسی که با او دشمنی می‌کند ناتوان گردان (دشمن مرا به وسیله دشمنش ناتوان گردان).
[صفحه 82]
سپس می‌فرماید: اللهم فکما کرهت الی ان اظلم، فقنی من ان اظلم، بار خدایا همچنان که بر من ناپسند گردانیدی که ستم ببینم، مرا از اینکه (به دیگری) ستم کنم نگهدار.
و از آنجا که آلوده شدن به ستم در برابر ستمگر، انحراف از مکتب و تعالیم الهی است، امام (ع) در این باره چنین می‌فرماید: و اعصمنی من مثل افعاله، و لا تجعلنی فی مثل حاله، و مرا از انجام کارهایی مانند کارهای او (دشمن) نگهدار، و در مانند حال او قرار مده (مرا از ستم به دیگران و متصف شدن به خوی های ناپسندیده‌ی مانند او حفظ فرما).
و آنگاه به ما می‌آموزد که از خصلتهای ناپسند زیر به خدا پناه ببریم:
1- و اعذنی من سوء الرغبه، و از خواهش و خواسته‌ی بد مرا پناه ده.
2- و هلع اهل الحرص، و از حرص آزمندان و حریصان به دنیا. (مرا پناه ده).
زیرا «سوء رغبت» و «حرص» از خصلتهایی می‌باشند که می‌توانند منشاء ظلم و ستم شوند. و انسان را از راه حق و عدالت دور کنند.
انسان حریص به دنیا، زیاده طلب است، و چشم به حق دیگران دارد و به دارایی خود قانع نیست. لذا برای رسیدن به آنچه اضافه می‌خواهد اسیر گرداب نابود کننده‌ی ستم می‌شود. و امام زین‌العابدین (ع) با این بیانات شیوا روان‌شناسی ظلم و ستم را تبیین کرده و در فراز دیگر دعا یکی از عوامل باز دارنده‌ی ظلم و ستم به دیگران را
[صفحه 83]
اینگونه از خداوند درخواست می‌فرماید:
و صور فی قلبی مثال ما ادخرت لی من ثوابک، و اعددت لخصمی من جزائک و عقابک،... و در دل من نمونه‌ی پاداشی که برایم (در آخرت) اندوخته‌ای و کیفری که برای دشمنم آماده ساخته‌ای را بنگار. و آن را وسیله‌ی خوشنودی من به آنچه مقدر فرموده‌ای (قناعت) و اطمینانم به آنچه برگزیده‌ای قرار ده.
[صفحه 84]